arash barazandeh

درست مثل زمانی که قصد نقل مکان از نقطه ای به نقطه دیگر را داشته و گزینه هایی مثل استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و یا وسیله شخصی را پیش رو دارید، در زمان راه اندازی وب سایت نیز به صورت کلی ۲ گزینه دارید: استفاده از CMS های آماده، یا برنامه نویسی اختصاصی.

به طبع، هر کدام از این ۲ گزینه، ویژگی های منحصر به خود را داشته و در مواردی نسبت به دیگری برتری دارند. اما اینکه کدام یک از آنها برای کسب و کار شما و مقیاس فعالیتتان مناسب تر است، احتیاج به کمی دانش درباره تفاوت آنها و بررسی نیازهای شما دارد.

ابتدا بپردازیم به مفهوم آنها و وجه تمایزشان.

واژه CMS در واقع کوتاه شده عبارت Content Management System یا سیستم مدیریت محتوا است.

تا اواخر دهه ۸۰، شاید کمتر کسی واژه CMS آماده را شنیده بود. اما درست در همان زمان بود که ورود CMS هایی همچون وردپرس و جوملا به بازار طراحی وب سایت ایران، مخاطبان و مشتریان را با این پدیده جذاب و نسبتاً پر ریسک آشنا کرد.

CMS های آماده، که در بازار وب ایران (و البته به اشتباه!) مترادف قالب های آماده هستند، یک پنل نرم افزاری برای مدیریت وب سایت هستند که درست همانند نرم افزارهای رایج کامپیوتری، بروی پنل هاست نصب شده و امکاناتی همچون ایجاد صفحه، منو، درج لوگو، مقاله، و سایر امکانات پیش فرض وب سایت ها را در اختیار شما قرار می‌دهند.

از محبوب ترین CMS های آماده وب سایت می‌توان به نام هایی همچون وردپرس (WordPress)، جوملا (Joomla)، دروپال (Drupal)، مجنتو (Magento) و پرستاشاپ (PrestaShop) اشاره کرد.

وجه مشترک تمامی این CMS ها رایگان بودن آنهاست! یعنی شما بدون صرف هیچ هزینه ای می‌توانید آنها را از سایت مرجع شان دانلود کرده و بروی پنل هاست وب سایت خود نصب کنید. البته برخی از این CMS ها مثل مجنتو و پرستاشاپ، صرفاً مختص وب سایت های فروشگاهی هستند. اما سایر آنها، علی الخصوص وردپرس و جوملا، برای هر نوع وب سایت با هر میزان امکاناتی قابل استفاده هستند.

وجه مشترک دیگر CMS های آماده، این است که صرفاً با نصب یک قالب آماده (که باید به صورت قانونی خریداری شده باشد) و پلاگین های مورد نیاز آن، تبدیل به یک وب سایت جامع در زمینه کاری مدنظر شما می‌شوند.

بدیهیست با توجه به ویژگی هایی که ذکر شد، راه اندازی وب سایت با استفاده از CMS های آماده، خیلی زمانبر نبوده و طبیعتاً هزینه های آنچنانی را هم در پی نخواهد داشت.

پس با این اوصاف دیگر چرا به برنامه نویسی اختصاصی وب سایت فکر کنیم؟

مسلم است که هیچ محصولی کامل و بی نقص نیست و کاستی های خود را دارد. CMS های آماده هم علی رغم تمام محاسن، پکیج های از پیش طراحی شده ای هستند که دست شما در اعمال تغییرات و شخصی سازی آنها خیلی باز نیست.

درست است که امروزه تعداد پلاگین های برنامه نویسی شده برای CMS های آماده بسیار زیاد بوده و طیف گسترده ای از نیازهای مشتریان و کارفرمایان را برطرف می‌کنند، اما نباید فراموش کرد که CMS ها متکی بر امکانات قالب ها و پلاگین ها بوده، که آنها هم از پیش طراحی شده اند. یعنی اگر با یکی از این CMS ها برای خود وب سایتی راه اندازی کردید و در آینده متوجه شدید قالب یا پلاگین خاصی، در بخشی از کار، نیاز شما را برآورده نمی‌کند، باید به طور کامل آن را کنار گذاشته و جایگزینی برایش پیدا کنید. چراکه شخصی سازی قالب ها و پلاگین های آماده به قدری پر دردسر بوده که هیچ برنامه نویسی مسئولیت این کار را قبول نمی‌کند.

پس قبل از تصمیم به راه اندازی وب سایت با استفاده از CMS های آماده، باید تمامی نیازهای وب سایت خود را به صورت دقیق شناسایی کرده، چشم انداز کاری وب سایت خود در آینده را به خوبی مجسم کرده، و با در نظر گرفتن تمامی این جزئیات، با شخص یا مجموعه ای که قصد راه اندازی وب سایت شما را دارد، مشاوره کنید.

برخلاف حالت قبلی، زمانیکه تصمیم می‌گیرید وب سایتتان به صورت اختصاصی برنامه نویسی شود، در واقع تمامی محدودیت ها را کنار زده اید. در این حالت، شما می‌توانید درباره پیکسل به پیکسل وب سایت اعمال سلیقه کنید تا ظاهر آن، درست طبق سلیقه و خواسته شما طراحی شود.

در ادامه، و زمانیکه نوبت به برنامه نویسی امکانات و ماژول ها می‌شود، تمامی بخش ها، امکانات، ویژگی ها، و عملکرد ماژول ها، درست به همان شکلی که شما توصیف کرده و خواسته اید، برنامه نویسی خواهند شد.

اما بزرگ ترین مزیت این حالت، در مقایسه با راه اندازی وب سایت با CMS های آماده، این است که توسعه پذیری وب سایتی که با برنامه نویسی اختصاصی راه اندازی شده، هیچ مرز و محدودیتی ندارد. اگر هر یک از بخش ها و ماژول ها، نیاز به تغییر رویه و عملکرد، یا ارتقای فنی داشته باشند، شخص یا مجموعه ای که وب سایت شما را برنامه نویسی کرده، بدون هیچ مشکلی، و صرفاً با دریافت هزینه، تمامی این موارد را پیاده سازی خواهد کرد.

شاید حالا این سوال پیش بیاید که با توجه به تمامی این مزیت ها، چرا به استفاده از CMS های آماده به عنوان یکی از گزینه ها فکر کنیم؟

در واقع، می‌توان چنین بیان کرد که نقطه ضعف و قوت این ۲ گزینه، خلاف همدیگر هستند. یعنی مزیت های یکی، معایب دیگریست. همانطور که در بحث توسعه پذیری و ارتقای فنی، برنامه نویسی اختصاصی برتری چشمگیری نسبت به CMS های آماده دارد، در بحث زمان و هزینه، کاملاً قافیه را به رقیب خود می‌بازد.

برای اینکه وب سایت خود را با برنامه نویسی اختصاصی راه اندازی کنید، باید زمان قابل توجهی را در اختیار داشته باشید تا شخص یا تیم طراح و برنامه نویس، تمامی بخش های ظاهری و فنی را طبق خواسته و نیاز شما پیاده سازی کند.

علاوه بر این، بدلیل زمان و زحمت زیادی که این فرآیند می‌طلبد، هزینه نهایی کار هم چندین برابر حالت قبلی خواهد بود. به عنوان مثال، اگر هزینه راه اندازی یک سایت با CMS آماده، ۵ میلیون تومان باشد، راه اندازی همان وب سایت با برنامه نویسی اختصاصی، شاید حدود ۱۵ میلیون تومان برآورد شود.

البته فراموش نکنید که این صرفاً یک مثال برای درک تفاوت هزینه های پیاده سازی وب سایت در ۲ حالت مورد بحث بوده و الزامی به ۳ برابر بودن تفاوت قیمتی آنها نیست.

مانند همه انتخاب های دیگر، انتخاب CMS آماده یا برنامه نویسی اختصاصی برای راه اندازی وب سایت، کاملاً به نیازها، رویکرد، و چشم انداز وب سایت شما در سال های آتی فعالیت بستگی دارد.

در صورتی که به دقیق ترین نحو، نیازهای خود را سنجیده و آینده کاری خود را متصور شوید، می‌توانید از میان ۲ گزینه ای که بررسی شد، بهترین و مناسب ترین انتخاب را داشته باشید؛ انتخابی که در آینده فعالیت خود، متوجه اهمیت و تأثیر آن خواهید شد.